Dłużnik, który jest niewypłacalny i nie doprowadził do swojej niewypłacalności lub znacząco jej nie zwiększył w sposób celowy może starać się o wdrożenie procedury sądowej w celu oddłużenia.
Niejednokrotnie zdarza się, że dłużnicy podejmują zatrudnienie za granicą gdyż jest to jedyne miejsce gdzie znajdują pracę lub mają szansę na zarobki wyższe niż w kraju. I tu stawiane jest często pytanie: czy w takiej sytuacji można starać się o upadłość konsumencką w Polsce?
Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie.
Ustawa „Prawo upadłościowe” w art. 19 wskazuje, że „Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika.”Najważniejszym jest więc tzw. COMI czyli „główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika”. W kolejnych zdaniach ustawodawca tłumaczy czym właściwie jest COMI dla poszczególnych grup (przedsiębiorców i osób fizycznych) i tak „W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą lub zawodową domniemywa się, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej; w przypadku każdej innej osoby fizycznej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce zwykłego pobytu tej osoby.”
Oznacza to, że jeżeli nasza rodzina mieszka w Polsce, tam też na stałe mieszkamy my i odprowadzamy podatki a za granicę wyjeżdżamy jedynie do pracy to możemy starać się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w Polsce.
Inną przesłanką umożliwiającą ogłoszenie upadłości w Polsce jest przesłanka majątkowa. Położenie majątku dłużnika niejako wyznacza właściwość sądu, jeżeli dłużnik nie ma w RP głównego ośrodka podstawowej działalności, a także jeżeli dłużnik nie ma w RP miejsca zwykłego pobytu albo siedziby.
Jeżeli więc swoją przyszłość (rodzinną oraz zawodową) wiążemy z innym krajem ale pozostawiliśmy na terenie Polski konkretny majątek (np. nieruchomość, kosztowności, maszyny, dzieła sztuki) to również upadłość może zostać przeprowadzona przed polskim Sądem.
Praca za granicą nie stanowi przeszkody dla upadłości i współpracy z syndykiem. Pamiętać jednak należy, że niezbędne będzie informowanie syndyka o swoich zarobkach i przekazywanie do „masy upadłości” wskazanych przez niego kwot (zazwyczaj 50% wynagrodzenia). Nie należy podejmować prób ukrywania zarobków ponieważ skutkować to może umorzeniem postępowania i brakiem oddłużenia.